Bạn cũng biết rằng trong cuộc sống có nhiều biến động thì khủng hoảng tâm lý trẻ em có thể xảy ra bất cứ khi nào. Nhưng nếu trẻ bị khủng hoảng ở mức độ cao thì nó trở nên rất nguy hiểm vì vậy các bậc cha mẹ cần phải biết những điều về tâm lý trẻ em dưới đây nhé.
1. Nguyên nhân của khủng hoảng tâm lý trẻ em
Có hai nguyên nhân chính dẫn đến khủng hoảng tâm lý trẻ em. Đó là do sự tác động trực tiếp đến cơ thể non nớt của trẻ và những cú sốc trẻ gặp phải khi đối mặt với những sự kiện không mong muốn.
Đầu tiên là những tổn thương trực tiếp đến cơ thể trẻ như: trẻ bị đánh đập, bạo hành, lạm dụng tình dục, bị bắt cóc hay một vài biến cố khác như trẻ từng trải qua một vụ tai nạn xe hay thảm họa tự nhiên như lũ lụt, động đất.
Hay có thể là những xáo động về tâm lý như trẻ chứng kiến người thân qua đời, bị hành hạ hay tai nạn hoặc những áp lực từ bên ngoài như học hành quá sức, bị điểm kém, bị cha mẹ đánh mắng trong thời gian dài.
Xem thêm: Cách điều trị bệnh tự kỉ ở trẻ em
2. Biểu hiện khủng hoảng tâm lý trẻ em
- Ích kỷ: Trẻ có xu hướng độc tôn, coi mọi thứ là của mình. Không chịu chia sẻ với người khác. Cụ thể như trẻ không cho người khác đụng vào đồ chơi của mình, không chịu nhường nhịn bạn bè.
- Chống đối: Điển hình của hành vi này, đó là trẻ không nghe theo những quyết định của cha mẹ hay cô giáo, luôn trong trạng thái sẵn sàng ẩu đả với những người xung quanh.
- Vô lễ: Trẻ sẵn sàng to tiếng với người lớn trước mỗi sự việc không theo ý muốn của mình hay khi người khác không đáp ứng yêu cầu của trẻ.
- Ngoan cố: Trẻ vô cùng cố chấp trước những quyết định của bản thân, bất kể nó đúng hay sai.
- Bất nguyên tắc: Trẻ tự tiện làm những điều mình cho là đúng mà không hỏi ý kiến của người lớn. Luôn hướng tới sự độc lập trong mọi hành vi. Trẻ muốn làm thay mọi hành động của cha mẹ như đòi tự mình nấu ăn, tự ra ngoài một mình, bất chấp hậu quả.
3. Cách giải quyết khủng hoảng tâm lý trẻ em
Cũng như chứng trầm cảm, để giải tỏa được khủng hoảng tâm lý trẻ em, cha mẹ cần hết sức kiên trì và tâm lý. Cân bằng giữa việc giúp trẻ nhận thức được hành vi và tôn trọng sự độc lập trong khuôn khổ của trẻ. Giúp trẻ tách hẳn khỏi tình huống, sự kiện gây khủng hoảng càng sớm càng tốt.
- Chữa triệu chứng tổn hại cơ thể về mặt thể chất như giảm đau, kháng viêm, chữa trị, chăm sóc vết thương do tai nạn, bỏng, bạo hành, hiếp dâm… cho trẻ thuốc an thần, gây ngủ trong vài ngày đầu.
- Nâng đỡ về mặt thể chất, bồi dưỡng cho trẻ để giúp trẻ sớm lấy lại sức.
- Tâm lý trị liệu thích hợp cho trẻ trong những trường hợp hoảng loạn nhiều, kéo dài trên một tuần, đặc biệt ở những trẻ lớn, vốn có tính hay lo sợ, nhút nhát; những trẻ bị khủng hoảng nặng nề từ một số tình huống đặc biệt như bạo hành, hiếp dâm, tai nạn giao thông, cướp bóc, khủng bố…
- Tránh la mắng trẻ khi trẻ nghĩ về sự kiện gây khủng hoảng tâm lý trẻ em. Đừng khoét sâu vào nỗi đau của trẻ bằng nhiếc móc, đổ thừa…
- Tránh bắt trẻ kể lại sự việc khủng khiếp đã xảy ra, trừ khi trẻ tự mình kể lại chuyện đó, nên tôn trọng phản ứng của trẻ.
- Tránh những phản ứng thái quá của người lớn trước mặt trẻ như nổi giận, văng tục, hăm dọa,…đối với đối tượng gây hại cho trẻ.
- Ở những trẻ lớn, cha mẹ cần để ý dặn trẻ tránh lạm dụng rượu, ma túy để ứng phó với đau buồn.
- Người nhà, bè bạn, thầy cô, xã hội cần tránh “nhắc lại mãi”, vô tình “làm mới” ký ức đau buồn của trẻ, tránh ruồng bỏ, khinh khi trẻ, tránh làm tổn thương tâm lý trẻ nhiều hơn.
- Người lớn nên luôn ở bên trẻ sau khi xảy ra khủng hoảng tâm lý trẻ em, để giúp trẻ cảm thấy không bơ vơ, đơn độc đối phó với sang chấn. Cố gắng giúp trẻ duy trì nề nếp sinh hoạt hàng ngày như trước khi xảy ra khủng hoảng.
- Giải thích về khủng hoảng cho trẻ cần chọn lọc, rất vắn tắt, cố gắng “bình thường hóa” sự kiện, đừng “đào sâu” quá những tình huống khủng hoảng đã xảy ra.
- Tạo điều kiện đưa trẻ đi du lịch, giải trí, nghe nhạc vui tươi, tập thể dục thích hợp, giúp trẻ nguôi ngoai dần nỗi đau; thời gian đồng hành cùng các cách trợ giúp tích cực sẽ xóa dần “ký ức khủng hoảng” trong tâm tưởng trẻ.
- Luôn thể hiện sự yêu thương, đùm bọc, sẵn sàng trợ giúp trẻ, để trẻ thấy có chỗ dựa an toàn, lấy lại lòng tin, mạnh mẽ, vượt qua thử thách.
- Xây dựng niềm tin mới, tích cực cho trẻ.
- Đồng hành cùng trẻ, huấn luyện trẻ những kỹ năng nhìn nhận, chấp nhận và thích ứng với khủng hoảng, đối phó tích cực với khủng hoảng nhằm giúp trẻ vượt qua khủng hoảng một cách bền vững. Ở điểm này, có thể vai trò của chuyên gia tâm lý thật sự cần thiết.
Xem thêm: Bệnh tự kỉ ở trẻ em
4. Phòng ngừa khủng hoảng tâm lý trẻ em?
Phòng ngừa khủng hoảng tâm lý trẻ em thực ra không phải chờ đến khi xảy ra mới thực hiện mà phải dạy cho trẻ ứng phó hiệu quả khi gặp khủng hoảng. Ở các nước phát triển, những kỹ năng này được dạy và chuẩn bị rất tốt cho trẻ, giúp trẻ tự tin thoát hiểm, bình tĩnh đối phó với tình huống xấu và vượt qua khủng hoảng, trưởng thành hơn.
- Cha mẹ, nhà trường, xã hội nên quan tâm huấn luyện, chuẩn bị cho trẻ những kỹ năng tự bảo vệ bản thân khi gặp sự cố, như việc tập bơi, phòng tránh cháy nổ, biết cách thoát thân khỏi đám cháy, trú ẩn an toàn khi gặp động đất, sạt lở đất đá, tránh những cái chết thương tâm vì thiếu hiểu biết, thiếu kỹ năng.
- Có thể cho trẻ tham gia các lớp huấn luyện kỹ năng sống, hướng đạo sinh, rèn luyện năng lực thoát thân, sống sót, an toàn khi gặp nguy hiểm.
- Dạy cho trẻ đề phòng các mối nguy hại, nhận diện nguy hiểm để tránh, thực hiện tốt các quy định an toàn, như mang phao khi ngồi tàu trên sông biển, thắt dây an toàn khi lên xe hơi, máy bay…
- Khuyến khích trẻ rèn luyện, sử dụng kĩ năng giao tiếp, suy nghĩ và cảm xúc một cách hiệu quả, có thể diễn đạt và thể hiện bản thân một cách lành mạnh.
- Xây dựng mối quan hệ tích cực và hỗ trợ với những người xung quanh như bạn bè, gia đình, xã hội. Động viên trẻ thực hành các kỹ năng chia sẻ, quan tâm và hợp tác.
- Dạy trẻ lối tư duy tích cực và lạc quan, nhất là trong hoàn cảnh khó khăn, tạo thói quen đối thoại với bản thân một cách tích cực, vượt qua thử thách với thái độ lạc quan; từ đó giúp trẻ trải nghiệm và ý thức được những cảm xúc tích cực (hy vọng, niềm vui, sự hài hước…).
Xem thêm: Nguyên nhân trẻ bị tự kỉ
Khủng hoảng tâm lý trẻ em vô cùng nguy hiểm. Nếu không phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ lại hậu quả nghiêm trọng về sự phát triển của trẻ. Hãy luôn luôn thông minh trong việc chăm sóc và nuôi dạy con em mình nhé. Chúc các bạn thành công.
Bài viết liên quan:
